Araştırmacılar, delikli nesnenin bir alet olduğu hipotezlerini test etmek için bir kopyasını kullanarak kedi kuyruğu sazlarından 16 fit (4.87 m) uzunluğunda bir ip oluşturdular.

Bilim insanları, 2015 yılında bulunan yaklaşık 35.000 yıllık bir yünlü mamut dişinin ilk insanlar tarafından ip yapımında bir araç olarak kullanıldığını söylüyor. Eserin bir kopyasını kullanarak yapılan bir deneyde, küçük bir araştırmacı ekibi, kedi kuyruğu sazlarından başarılı bir şekilde bir halat oluşturdu.

Çarşamba günü Science Advances dergisinde yayınlanan halat yapım deneyimleri ve analizleri, fildişinin bir sanat eseri olduğu ya da diğer faydacı olmayan amaçlara hizmet ettiği yönündeki önceki inançları çürütüyor.

Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nde arkeolog olan ve makalenin yazarlarından Nicholas Conard, New Scientist’ten Michael Le Page’e “Bununla çok kolay bir biçimde çok güçlü bir ip yapabilirsiniz.” diyor. “Elbette bu, olabileceği tek şeyin bu olduğu anlamına gelmiyor. Ancak bunun bir güç sembolü ya da bir tür sanat eseri olduğunu söylemekle karşılaştırıldığında, ip hipotezinin oldukça iyi bir hipotez olduğunu düşünüyorum.”

2015 yılında arkeologlar Almanya’nın güneybatısındaki Hohle Fels mağarasında 15 parça mamut fildişi buldu. Yakınlardaki daha önceki benzer keşiflerin radyokarbon tarihlendirmesine dayanarak, parçaların 35.000 ila 40.000 yıllık olduğu tahmin edildi. Bir araya getirildiklerinde, yan tarafına oyulmuş oluklarla çevrili dört deliği olan ve “Hohle Fels asası” olarak da adlandırılan 20,4 santimetrelik (8 inç) bir yünlü mamut dişi oluşturdular.

Bazı araştırmacılar, daha önce bu tuhaf fildişi sopanın ritüel amaçlı olduğuna ve ses çıkarıcı, asa, değnek ya da sanat eseri olarak kullanıldığına inanıyordu. Çalışmada yer almayan Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nden arkeolog Wei Chu, Science’tan Andrew Curry’ye “Ritüelizm [arkeologların] her şeyi atfettikleri bir şeydi” diyor.

Science News’ten Bruce Bower’ın haberine göre, diğerleri bu aletin tahta milleri düzeltmek ya da deri işlemek için kullanıldığını düşünüyordu. Ancak sopanın dört deliğinin yakından incelenmesi, çalışmanın yazarlarını farklı bir sonuca götürdü: Bitki ve toprak kalıntıları ile mikroskobik aşınma ve yıpranma kanıtları, belki de nesnenin aslında ip veya sicim yapmak için kullanılan bir alet olduğunu gösteriyordu.

“Üzerine bakmak, olukların kasıtlı olarak yapılmış olduğunu görmek ve o lifleri bulmak, bunun bir alet olduğu düşüncesini oluşturmamıza neden oldu,” diyor, Belçika Liège Üniversitesi’nden arkeolog ve makalenin ortak yazarı Veerle Rots, Science dergisine.

Güçlü ip, erken dönem insanlar için faydalı olabilirdi; çünkü bu ip, alet yapmak, barınakları güvence altına almak, eşyaları taşımak, köpekleri evcilleştirmek ve ateş başlatmak için kullanılabilirdi. Ancak Taş Devri ipi—çoğunlukla bitki materyalinden yapılmış—zamanla dağılmıştır. Bilim insanları, erken dönem iplere dair tek kanıtın kil üzerinde bırakmış oldukları izler veya tarih öncesi sanatta yapılan tasvirler olduğunu yazıyorlar.

Guardian’dan Robin McKie’nin haberine göre, 2020 yılına gelindiğinde Conard, Rots ve diğer bilim insanları halat hipotezine güven duymaya başlamıştı. Ancak yakın zamana kadar bunu test etmemişlerdi.

Ekip, ahşap, bronz, hayvan kemikleri ve bir Afrika yaban domuzunun dişi de dahil olmak üzere çeşitli malzemeler kullanarak Hohle Fels sopasının kopyalarını oluşturdu ve bunları halat yapımında kullanmayı denedi.

Araştırmacılar, yaklaşık 30.000 yıl önce bölgede bulunabilecek materyalleri test ettiler. Bu materyaller arasında geyik kirişleri, keten, kenevir, ıhlamur, söğüt ve ısırgan yer alıyordu. Ancak ekip, kedi kuyruğu sazlarının (cattail reeds) en iyi sonuç verdiğini keşfetti—bu lifler, bitişik deliklerden en kolay şekilde geçirilebiliyor, gerginliği koruyabiliyor ve lifleri tek bir ip haline getirebiliyordu.

Dört ila beş kişilik bir ekip, biraz pratik yaparak sadece on dakika içinde beş metre uzunluğunda (16,4 fit), güçlü ve esnek bir halat oluşturdu. Ekip, yine de bu başarının fildişinin yalnızca halat yapımında kullanıldığına dair kesin bir kanıt olmadığını kabul ediyor.

“Conard Science News’e yaptığı açıklamada, “Ancak ilk kez, halat yapımında kullanılmış olabilecek eserleri belgeledik ve nasıl çalıştıklarını gösterdik” diyor.

Yazının orijinali için buraya tıklayınız.