1,5 milyon yıllık ayak izleri Kenya’da iki eski insan türünün birlikte yaşadığını ortaya koyuyor

Dario Radley – 29 Kasım 2024

Araştırmacılar, Kenya’daki Turkana Gölü’nün antik kıyılarında yaşamış erken dönem homininlerin yaşamlarına dair nadir bir bakış açısı ortaya koydular. Yaklaşık 1,5 milyon yıllık olduğu tahmin edilen fosilleşmiş ayak izleri, iki farklı hominin türü olan Homo erectus ve Paranthropus boisei’nin aynı ortamda bir arada yaşadığına dair ilk somut kanıtları sunuyor. Bu bulgu, barışçıl bir arada varoluştan rekabete kadar uzanan etkileşimlerin altını çiziyor.

Koobi Fora’da yapılan keşif, Chatham Üniversitesi’nde biyoloji profesörü olan Kevin Hatala liderliğindeki bir ekip tarafından Science dergisinde detaylandırıldı. Temmuz 2021’de araştırmacılar, büyük kuşlar gibi diğer hayvanlar tarafından yapılmış izlerin yanı sıra bir hominin ayak izini de ortaya çıkardı. 2022’de yapılan daha ayrıntılı bir kazıda ise 12 izli bir patika ve üç izole ayak izinin yanı sıra eski kuşlar ve toynaklı hayvanlara ait 94 insan dışı iz ortaya çıkarıldı.

Hatala, ayak izlerinin gölün kenarındaki “kusursuz bir çamur bölgesinde” korunduğunu ve üzerlerini kaplayan ince tortul tabakalar sayesinde günümüze ulaştığını açıkladı.  “Tam olarak ne yapıyor olduklarını söylemek zor” diyen Hatala, ‘ancak ayak izlerinin oluşması için mükemmel bir alanda yürümüşler, bu da bizim için çok büyük bir şans’ diye belirtti.

Araştırmacılar, ayak izlerinden sorumlu türleri belirlemek için gelişmiş 3D görüntüleme tekniklerini ve karşılaştırmalı analizleri kullandılar. Daha derin bir ön ayak vuruşu ve hafifçe yayılmış bir ayak başparmağı ile 12 izden oluşan iz yolu Paranthropus boisei’ye atfedildi. Aynı zamanda, modern insanlara benzer bir topuk-ayak parmağı hareketine sahip üç izole ayak izi, Homo erectus ile ilişkilendirildi.

Ayak izleri, farklı diyet ve anatomik özellikleriyle bu türlerin aynı habitatı kullandığını, hatta muhtemelen yollarının kesiştiğini gösteriyor.

Hatala, güçlü çeneleri ve bitki temelli beslenmesiyle bilinen Paranthropus boisei’nin, daha insan benzeri bir vücuda ve hepçil bir diyete sahip olan Homo erectus’tan büyük ölçüde farklı olduğunu vurguladı.

Araştırmanın eş yazarlarından jeolog Craig Feibel, ayak izlerinin birbirlerinden saatler ya da günler sonra oluştuğunu ve bunun da iki türün bölgeyi aynı anda işgal ettiği fikrini desteklediğini belirtti. “Zaman açısından birbirine yakın bir şekilde aynı yüzey üzerinde bulunmaları, iki türü göl kenarında, aynı habitatı kullanırken konumlandırıyor,” dedi Feibel.

Hatala, etkileşimlerinin, aynı alanı paylaşırken hem dostça hem de düşmanca davranışlar sergileyen modern şempanze ve gorillerinkine benzeyebileceğini öne sürdü.

Bu keşif, iki hominin türünün doğrudan bir arada yaşadığına dair ilk fiziksel kanıtı işaret ediyor ve erken insan evrimine yeni bir bakış açısı sunuyor. Bulgular, hominin türlerinin birbirlerinden kaçındığı varsayımına meydan okuyor, bunun yerine hayatta kalmalarını ve adaptasyonlarını şekillendiren karmaşık ilişkilere işaret ediyor.

Pobiner, “Bu ayak izleri bize onların aynı yerde, aynı zamanda yaşadıklarını ve neredeyse yan yana yürüdüklerini gösteriyor” dedi. “Onları gözlemlemek için zamanda geriye gitmek imkansız, ancak her ikisinin de ayak izlerinin aynı yüzeyde olması, elimizdeki en iyi kanıt.”

Homo erectus bir milyon yıl daha varlığını sürdürürken, Paranthropus boisei’nin soyu birkaç yüz bin yıl sonra tükendi. Bu farklılaşmanın nedenleri bilinmemektedir, ancak bu gibi keşifler ortak geçmişimizin gizemlerini çözmeye devam etmektedir.

Rutgers Universitesi

Daha fazla bilgi için: Kevin G. Hatala ve diğerleri (2024). Erken Pleistosen homininleri arasında lokomotor çeşitliliği ve paylaşılan habitatlar için ayak izi kanıtı. Bilim 386, 1004-1010. DOI:10.1126/science.ado5275

__________________________________________________

William E. H. Harcourt-Smith, (2024). Çağdaş hominin lokomotor çeşitliliği, Science 386, 969-970. DOI:10.1126/science.adt8033

[Archaeology News’deki İngilizce orijinalinden Özgür Dursun tarafından arkeomedya.org için çevrilmiştir.]